Yapay zekanın sinema diliyle kurduğu ilişki, yeni bir estetik, yeni bir anlatı ve hatta yeni bir düşünme biçimi yaratıyor olabilir mi? Runway tarafından bu yıl üçüncüsü düzenlenen AI Film Festival (AIFF), işte tam da bu soruları gündeme taşıyan uluslararası bir platform. New York’taki prestijli Lincoln Center’ın Alice Tully Hall salonunda gerçekleşen festival, sinema ile yapay zekânın kesişiminde neyin “yaratıcı” sayılabileceğine, bu yeni anlatım araçlarının neleri mümkün kıldığına ve etik sınırların nerede başlayıp nerede bitmesi gerektiğine dair yoğun bir tartışma alanı sundu.

Festivalin jüri kadrosu, bu tartışmalara ağırlığını koyan isimlerle doluydu: Gaspar Noé ve Harmony Korine gibi aykırı sinemacılar; Tribeca Enterprises CEO’su Jane Rosenthal, IMAX’tan Bruce Markoe, Lionsgate VFX yöneticisi Brianna Domont, Nvidia’dan Richard Kerris ve Runway CEO’su Cristóbal Valenzuela gibi sektörün teknik ve yapım tarafındaki temsilciler birlikte karar verdi.

AIFF 2025, Açılış Konuşması (Fotoğraf - aiff.runwayml)

Sadece sinemacılar değil, AI meraklıları, medya sanatçıları ve sinema izleyicileri de salondaydı. İlginin yüksek olduğu festival, yapay zekayla üretilmiş kısa filmleri ilk kez geniş bir kamu kitlesine sundu. Gösterimler sonrası yapılan paneller, sektördeki fikir ayrılıklarını da gözler önüne serdi: Kimileri için bu araçlar demokratikleşmiş bir yaratım sürecini temsil ederken, diğerleri bu teknolojinin telif hakları, iş güvencesi ve yaratıcı öznellik gibi konuları tehlikeye attığını savunuyordu.

AIFF 2025 (Fotoğraf - aiff.runwayml)

İlk kez halka açık gerçekleşen festivalde, tamamı yapay zeka destekli 10 kısa film izleyiciyle buluştu. Seçkide yer alan filmler teknolojik yeniliklere vurguda bulunurken; aynı zamanda bellek, kimlik, zaman ve gerçeklik üzerine düşündüren etkileyici anlatılar sunuyordu.

Festivalden Öne Çıkan Filmler

Total Pixel Space - Jacob Adler

Total Pixel Space (Fotoğraf - AIFF 2025)

Festivalin büyük ödülünü kazanan Jacob Adler’in Total Pixel Space adlı filmi, yalnızca görsel bir şölen sunmakla kalmıyor, aynı zamanda yapay zeka destekli sanatın felsefi temellerine de ışık tutuyor. Film, “her olası görüntünün matematiksel olarak var olduğunu” savunan bir düşünce deneyi üzerinden, yaratımın aslında keşifle eşdeğer olduğu fikrini tartışıyor. Görsellerin neredeyse rüya gibi akıp gittiği bu 9 dakikalık essay film, yapay zekayı sadece hayatımızı kolaylaştıran bir araç olarak görmüyor; tüm potansiyelleriyle yeni bir görme biçimi sunduğunu öne sürüyor. Total Pixel Space, dijital çağın görsel hafızasına dair hem büyüleyici hem de tedirgin edici bir yansıma diyebiliriz.

Jailbird – Andrew Salter

Belgesel estetiğiyle dikkat çeken, AIFF 2025’in ikincilik ödülü sahibi Jailbird, İngiltere'de mahkumların ruh sağlığı için başlatılan sıra dışı bir programı konu alıyor: hapishanelerdeki insanlara refakat eden tavuklar. İzleyiciyi bir tavuğun gözünden dünyaya bakmaya davet eden yönetmen Andrew Salter, bu alışılmadık bağın duygusal yönlerini göstermek için yapay zekayı etkili bir araç olarak kullanıyor. Film, teknolojiyi insani hikâyelere hizmet eden bir araca dönüştürme açısından festivalin en etkileyici örneklerinden biri olarak öne çıkıyor. İzlemek için buraya tıklayın!

More Tears than Harm – Herinarivo Rakotomanana

Madagaskarlı sanatçı Herinarivo Rakotomanana’nın More Tears than Harm adlı kısa filmi, çocukluk anılarına odaklanan bir tür duyusal kolaj. Rotoskop animasyon tekniğiyle oluşturulan bu yapay zekâ destekli anlatı, görsel olarak estetik bir tutarlılık sergiliyor ve yapay zekânın kişisel hafızayla nasıl çalışabileceğine dair güçlü bir örnek sunuyor. Diğer bazı filmlerde rastlanan yüzeysel tuhaflığın aksine, Rakotomanana’nın filmi, belirgin bir duygu dünyası ve kimlik sorgulamasıyla izleyiciye temas ediyor.

Yeni Estetik mi, Yeni Kriz mi?

“AI artık herkesin korkularını, umutlarını ve hayallerini yansıttığı bir ayna.”

Festivalin genel atmosferinde iki farklı yaklaşım özellikle dikkat çekici: Kimileri için bu araçlar sinemayı demokratikleştiren, yeni sesleri duyurabilecek birer anahtar; kimileri içinse telif hakları, iş güvencesi ve yaratıcılık gibi kavramları muğlaklaştıran bir tehdit. Yapay zeka ile üretim yapan ilk kez film çekenler, stüdyo kapılarının dışında kalan yaratıcılar için önemli bir fırsat alanı açıldığını söylerken; endüstri içerisindeki birçok isim, bu araçların hızla adapte edilmesinden, denetimsizliğinden ve eğitim verisinin şeffaf olmamasından endişeli.

Runway CEO’su Cristóbal Valenzuela’nın deyimiyle, “AI artık herkesin korkularını, umutlarını ve hayallerini yansıttığı bir ayna” hâline gelmiş durumda. Kimileri bu aynada yeni bir gelecek görüyor, kimileri ise geçmişin tekrarıyla yüzleşiyor.

AIFF 2025 (Fotoğraf - aiff.runwayml)

Total Pixel Space’in de öne sürdüğü gibi, yapay zeka ile üretilen görseller rastgele değil, bir tür algoritmik evrenin içinden seçilen potansiyeller. Bu bağlamda AI, sanatçılara her şeyi sıfırdan yaratmak yerine, var olan sonsuzluk içinden küratöryel bir seçim yapma olanağı sunuyor. Bu yaklaşım, yaratım fikrini yeniden tanımlarken, sinemanın geleceğini de daha kapsayıcı ve deneysel bir zemine taşıyor.

AIFF 2025, sinema tarihinde daha önce yaşanan sessiz filmden sesliye geçiş ya da filmden dijitale dönüşüm gibi kırılmalara benzer yeni bir dönemin sinyallerini veriyor olabilir. Bu kez mesele yalnızca teknolojik bir dönüşümden ibaret değil. Kültürel, felsefi ve hukuksal boyutları olan köklü bir dönüşüm söz konusu.

Yapay zeka destekli filmler artık anlatı kurabiliyor, duygu yaratabiliyor ve düşünsel izler bırakabiliyor. Ancak bu yeni üretim biçiminin etik sınırları, hak sahipliği ve özgünlük gibi temel soruların hâlâ çaresizce yanıt beklediğini değiştirmiyor Yapay zeka sineması henüz yolun başında ama yolculuğu kesinlikle izlemeye değer.

Kaynaklar:

https://aiff.runwayml.com/

https://news.artnet.com/art-world/total-pixel-space-jacob-adler-a-i-film-festival-2662774

https://www.shortoftheweek.com/news/impressions-3rd-ai-film-festival/