Sanatın kendisini tekrar tartışmaya açan yapay zeka teknolojileri, sanatçının üretim sürecini hem hızlandırdı hem de çeşitlendirdi. Saniyeler içinde görsel, metin, video ve 3B dosya üreten bu araçlar, yeni sanatçılar ortaya çıkardı ve bu teknoloji, her buluşun beraberinde getirdiği korkuyu da peşinden sürükledi. Yaratıcı alandaki en büyük tartışma konularını tekrar gündeme getirdi: “Herkes sanatçı olabilir mi?” Bu süreçte sanat eserlerinin orijinalliği ve yaratıcılığın ne anlama geldiği gibi konular, yapay zeka çağında yeniden değerlendirilmek zorunda kalıyor. Herkesin yaratıcı potansiyelini ortaya koyabilmesi, estetik deneyimin bu kadar ulaşılabilir ve sanatın kolaylıkla üretilebilir olmasındaki demokratikleşme beni mutlu ediyor. Bu düşünce, sanatı elitist bir alan olmaktan çıkararak bireylerin toplumsal değişim ve kişisel ifade aracı olarak sanatı kullanabileceği fikrini güçlendiriyor. Bu gelişimin, sanatın düşünsel varlığına ve amacına katkı sağladığını düşünüyorum. Yaratıcı deneyimin yayılması, hayat-sanat denilen kavramın yeni bir teknolojiyle birleşerek daha büyük bir eğitim alanına dönüştüğünü ve estetik deneyimin yayılmasına olanak tanıdığını düşünüyorum.

Teknolojinin sağladığı bu kolay üretim ağı, elbette telif konusunda etik sorunlar da yarattı. Bu noktada, yapay zeka teknolojilerinin sanatçının, üreticinin, yaratıcının tanımı ne olursa olsun, enstrümanlarından sadece biri olduğunu unutmamak gerekiyor. Bu konuda tamamen teknolojiye teslim olmak yerine onunla iş birliği halinde olmaktan yanayım. Sonuçta fikri işlemek, fikrin ilham kaynaklarını belirlemek, tarzını, rengini, dilini tespit etmek üreten kişinin sorumluluğunda ve bilgisi dahilinde ortaya çıkıyor. Sonsuz bir veri kaynağına girdiğiniz kelimeler sonucu şekillendiriyor ve insan da hayal ettiği kadar. O nedenle araştırmak ve öğrenme eylemini sürdürmek, nüansları görmek kişinin orijinalliğini koruyan noktalardan. Bu noktada yapay zekayı kullanırken neyi, neden ve nasıl yaptığımız önemli hale geliyor. Düşüncem; sanatın yapay zeka ile gerçekleşen evriminde belirleyici olanın bu felsefi sorular olacağı yönünde.

"Yapay zeka araçlarının sunduğu esneklik ve yenilikçi olanaklar çalışmalarıma ilham veriyor. 2023 yılında gerçekleştirdiğim “Cynara” adlı sergim, yapay zekanın sunduğu olanakları aktif olarak kullandığım bir proje oldu."

Cansu Sönmez, Dökümantasyon, Genel Görünüm, 2023

Bu bağlamda, kendimi ve üretimimi teknolojinin sunduğu imkanları aktif olarak kullanan bir sanatçı olarak konumlandırıyorum. Yapay zeka araçlarının sunduğu esneklik ve yenilikçi olanaklar çalışmalarıma ilham veriyor. 2023 yılında gerçekleştirdiğim “Cynara” adlı sergim, yapay zekanın sunduğu olanakları aktif olarak kullandığım bir proje oldu. Sergide, Bayrampaşa’nın tarihini ve enginarın kültürel anlamını yeniden yorumlarken, yapay zeka teknolojilerini de üretim sürecimin bir parçası olarak kullandım.

Cansu Sönmez, Cynara, Bronz - Metal Kompenantlar, Polyester, Değişken Ölçüler, 2023

“Cynara”, doğup büyüdüğüm ve süreçte bağ kurmakta zorlandığım semte, orada yetişen sevdiğim bir bitki, bir yiyecek üzerinden baktığım araştırma süreci aslında. Mekanların iktidarlar tarafından nasıl araçsallaştırıldığını Bayrampaşa üzerinden incelediğim süreçte hem semtin tarihini hem de enginarın tarihini ele aldım. Bu noktada Bayrampaşa’nın gerçekten enginarıyla meşhur olsa nasıl bir yer olabileceğini hayal ettiğim spekülatif bir gelecek tasarladım. Bu gelecekte, enginarların Bayrampaşa’yı istila edip mutlu bir şekilde yaşadıkları bir kurgu ortaya çıktı. Bir sebzenin sosyolojik varlığının oluşturduğu ayrımı dokümantasyon ve enstalasyon olarak sundum. Üretim sürecimde yapay zeka destekli programlarla, enginar formlarını soyutlayarak, hem bilim kurgu estetiğine yaklaşan hem de tarihsel referansları olan görseller ürettim. Hibrit bir üretim modeli izlediğim süreçte, yapay zekada ürettiğim formları hem 3B baskı hem de geleneksel heykel metotlarıyla hayata geçirdiğim ya da çizimlerimi yapay zekaya yükleyip varyasyonlarını deneyimlediğim yöntemler izledim. Yapay zekanın ürettiği desenlerden ve formlardan ilham alınarak tasarladığım enginar heykelleriyle, organik yapılarla teknolojik unsurları birleştirerek izleyiciye yeni bir estetik deneyim oluşturmayı amaçladım. Bu hibrit yapılar, teknolojinin ve doğanın bir araya geldiği bir geleceği simgeliyor. Ayrıca, sergi kapsamında oluşturduğum yapay zeka görselleri, enginarların farklı evrimsel aşamalarını ve olası gelecekteki formlarını gösteriyordu. Bu görseller, bitkilerin zekası ve evrimi üzerine düşünmeye davet ederek izleyiciyi doğa ve teknoloji arasındaki ilişkiyi sorgulamayı da amaçladı.