Yapay zekâ analizi, uzun süredir kopya olduğu düşünülen bir tablonun aslında ünlü İtalyan Barok ustası Caravaggio’ya ait olabileceğini ortaya koydu. İnceleme, eserin Caravaggio’ya ait olma olasılığını yüzde 85,7 olarak belirledi. Bu sonuç, tabloya yeniden değerlendirme çağrısı yapan bazı sanat uzmanları tarafından da destekleniyor. Söz konusu eser, The Lute Player (Ud Çalan Genç) adlı tablonun bilinen üç versiyonundan biri olan Badminton versiyonu. Diğer iki örnekten biri Rusya’daki Hermitage Müzesi’nde, diğeri ise uzun yıllar New York Metropolitan Müzesi’nde sergilenen Wildenstein Koleksiyonu’na ait.

1969’da Sotheby’s tarafından “Caravaggio sonrası bir kopya” olarak değerlendirilen tablo, o dönemde sadece 750 sterline satılmıştı. 2001’de ise Caravaggio çevresinden bir sanatçının eseri olarak yeniden açık artırmaya çıkarıldı ve 71.000 sterline alıcı buldu. Ancak tabloyu koleksiyoner Alfred Bader’le birlikte satın alan İngiliz sanat tarihçisi Clovis Whitfield, bu değerlendirmenin hatalı olduğunu düşünüyor. Whitfield’a göre tablo, Caravaggio’nun 1642 tarihli biyografisinde “çiçeklerin üzerindeki çiy damlalarının yansımalarına kadar” detaylı biçimde tarif edilen eserle birebir örtüşüyor.

Whitfield’ın iddiaları yıllarca birçok uzman tarafından reddedildi. Eski Metropolitan Avrupa Resimleri Başkanı Keith Christiansen, 2007’de “Hiçbir ciddi sanat tarihçisi bu eserin Caravaggio’ya ait olduğunu düşünmez” demişti. Ancak o dönem yapay zekânın tablo analizinde kullanılabileceği düşünülmemişti.

The Lute Player'ın The Hermitage versiyonu, 1595 (Fotoğraf - The Art Collector & Print Collector & Getty Images)

İsviçre merkezli Art Recognition şirketinin CEO’su Carina Popovici, yapay zekânın Badminton versiyonunu Caravaggio’nun bilinen eserleriyle yüksek düzeyde eşleştiğini belirtiyor: “Yüzde 80’in üzerindeki sonuçlar çok güçlü bir doğruluktur. ”Popovici’nin ekibine göre asıl şaşırtıcı sonuç, Wildenstein versiyonunun özgün olmadığı yönünde. Whitfield, bu bulguların sanat dünyasında köklü önyargıları sorgulattığını düşünüyor. Art Recognition ekibine göre de piyasanın katı yapısı ve uzman görüşlerinin dogmatik etkisi sanat dünyasında ilerlemeyi zorlaştırıyor. Yapay zekâ, bu tür tartışmalara daha tarafsız bir yaklaşım getirebilir.

Bazı uzmanlar da yapay zekâyla aynı yönde düşünüyor. Örneğin Lute Society Başkanı David Van Edwards, Wildenstein versiyonundaki udun hatalı biçimde resmedildiğini, buna karşın Badminton ve Hermitage versiyonlarında doğru tasvir edildiğini söylüyor. Davayı inceleyen hukukçu William Audland ise, bilimsel ve nesnel yapay zekâ sonuçlarının önyargılı akademik yargılardan daha güvenilir olduğunu savunuyor.

Yapay zeka destekli yüz tanıma teknolojisi daha önce kimliği bilinmeyen de Brecy Tondo tablosunu Raphael'in eseri olarak tanımlamıştı (Fotoğraf - de Brecy Tondo Trust)

Her ne kadar yapay zekâ sanat araştırmalarında yeni bir araç olarak umut verse de, sonuçların güvenilirliği eğitim verisine ve algoritmanın tarafsızlığına bağlı. 2023’te benzer bir olayda iki farklı yapay zekâ modeli aynı tabloyu Raphael’e ait sayma konusunda bile birbirine zıt sonuçlar üretmişti.

Whitfield’a göre Badminton versiyonu, yüzyıllar boyunca unutulup bir İngiliz malikanesinde saklandığı için bu kadar iyi korunmuş olabilir. Art Recognition’ın geliştirdiği teknoloji, sanat dünyasında hâlâ tartışmalı olsa da, yapay zekâ destekli doğrulama yöntemleri özellikle Avrupa’daki müzayedelerde giderek daha fazla kullanılmaya başlıyor. Geçtiğimiz yıl Caravaggio’ya atfedilen Ecce Homo, 1.500 euro’luk tahmini değerinden tam 36 milyon euroya alıcı bulmuştu. Bu da yapay zekânın sanat piyasasında yaratabileceği ekonomik etkilerin boyutunu şeffaf bir şekilde gösteriyor.

Kaynak: https://news.artnet.com/art-world/caravaggio-lute-player-attribution-ai-2694259