Yeni medya sanatçısı Ozan Türkkan, Türkiye'de doğdu (1980). Multimedya ve dijital sanat alanında uzun yıllar çalıştı. Dijital medyadaki ilk adımlardan önce, Philadelphia, Salamanca ve Barselona'da çeşitli kurumlar ve sanat merkezleri ile işbirliği içinde çeşitli sanat disiplinleri okudu ve uyguladı. Salamanca Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra uzun yıllar yaşadığı ve yeni medya sanatçısı olarak çalıştığı Barcelona'da bulunan BAU'da (Escola Superior de Disseny, Universitat Central de Catalunya) Multimedya alanında yüksek lisansını tamamladı.

Ozan Türkkan eserleri Barselona Santa Monica Sanat Merkezi, Madrid Reina Sofia Müzesi, Floransa Luigi Pecci Çağdaş Sanat Merkezi, Los Angeles Torrance Müzesi, Londra Victoria House, NY Lincoln Center, Lüksemburg Banannefabrik, Brüksel Avrupa Sanat Festivali, Brüksel Les Brigittines Çağdaş Sanat Merkezi, Belgrad Çağdaş Sanat Müzesi, Santral Istanbul, Istanbul Akbank Sanat, Barcelona Gallery Mitte, Barcelona LOOP Videoart Festivali, Rotterdam Rotterdamse Schowbourg , WUK Viyana gibi pek çok müze, sanat merkezi ve galeride sergilenmiştir.

Common Stage:Border, Video Installation, 2018

Ozan, sanat ile ilgilenmeye, daha doğrusu bir sanatçı olarak hayatını sürdürmeye nasıl karar verdiğini, neden konvansiyonel yöntemler yerine dijital medyumlara yöneldiğini ve bu seçiminin sana göre avantajlarından/dezavantajlarından bahseder misin?

Karar vermekten ziyade süreç aslında daha çok onu istemek, olabileceğine inanmak ve sonrasında da ısrar etmek şeklinde oluşuyor bana göre ve uzun bir zaman alabiliyor. Bir sanatçı için en önemli şey bu süreci adım adım geçip sanattan yaşayabilecek duruma gelmektir. Bu süreç uzun ve zorlu olabilir o yüzden kararlılık ve süreklilik bu süreçte en önemli noktalar. Bu inşa sürecinde bulunduğunuz çevrenin ve koşulların da etkisiyle birçok şey şekilleniyor. Tarzınız, diliniz, kullandığınız araçlar, anlatmak istediğiniz hikayeler vb. Benim için dijital medyumlar yeni medya pratiklerine başladığım ilk andan itibaren çok heyecan verici oldu. Hayal ettiğim işleri, anlatmak istediğim hikayeleri yaratmada bana en uygun medyumun bu olduğuna karar verdim ve onlarla ilerledim. Bana uçsuz bir imkan ve potansiyel sunduğunu hissettim. Bu başka bir sanatçı için farklı olabilir. Size en uygun araçları, medyumları seçmek de sürecin bir parçasıdır. Hikayenizi en güçlü ne ile anlatabiliyorsanız onu seçmelisiniz bence.

Daha çok jeneratif ve kod temelli, soyut eserler ürettiğini biliyoruz. Bu tür eserler izleyici üzerindeki hipnotik etkisi nedeniyle son dönemlerde oldukça popülerleşti. Açıkçası, zaman zaman nitelikli bir eseri sadece izleyici çekmek için tasarlanmış görsel deneyimlerden ayırmakta zorlanıyoruz. Sence izleyici bu ayrımı nasıl yapmalı? Sen bu ayrımı hangi kriterlere göre yapıyorsun? Bize bazı örnekler verebilir misin?

Bence bu ayrımı yapabilmek için deneyimleyicinin de (etkileşimin çok önemli bir durum olduğu yeni medyada izleyici yerine “deneyimleyen” kavramını kullanmak daha doğru diye düşünüyorum) bir çaba sarf etmesi ve bir çalışma yapması gerektiğini düşünüyorum. Sanatçı jeneratif teknik de kullansa nitelikli bir iş çıkarması uzun ve zorlu bir süreçten geçiyor. Bir yanda sonu olmayan bir araştırma (research), diğer yanda da bu araştırmanın pratiğe döküldüğü yaratım süreci... Açıkçası nitelikli bir işin ayrımını, bu sürecin ne kadar kat edildiğine göre yapabiliyorsunuz. Bu, sanatçının olgunlaşma sürecidir. Ben, bu nitelikli işlerin ayrımını arkasındaki bu çalışmaya ve en önemlisi, temelinde onu ayakta tutan kavramsal zemine göre yapıyorum. Güçlü bir fikir ile kavramsal temel üzerine kurulmuş ve rafine bir şekilde doğru medyumlarla işlenerek yaratılmış bir iş bence nitelikli bir çalışma olarak karşımıza geliyor. Sonuç olarak da deneyimleyici ile etkileşimi aynı ölçüde güçlü oluyor.

f-strings, Video Installation, 2015

Seni bir eser üretmeye yönelten motivasyon nedir? Bir görsel keşiften mi yola çıkıyorsun yoksa bir kavram ya da aklında ifade edilmesi senin için gerekli olan bir düşünceden mi? Bir eser üretirken iş akışın nasıl?

Görsel bir keşif, üretim sürecine başlamadan önce ilham veren tetikleyici girdilerden biri olabilir elbet. Fakat bana göre en önemlisi, fikir ve işin güçlü kavramsal yapısıdır. O yüzden benim için ilk önce fikir aşamasının olgunlaşması ve kavramsal altyapının kurulması gerekli.  Eser üretiminde sonraki süreç, kağıda dökmek ve doğru araçlar kullanarak eserin vücut bulmasıdır. Her zaman kağıt üzerinde bir "storyboard" ile başlarım. Hikaye tamamen şekillendiğinde kodlama, çizim, ses tasarımı, "rendering", düzenleme vb. şeklinde eseri işleme sürecine geçerim. Aslında iş burada bitmiyor. Sonrasında eserin doğru yerde ve doğru şekilde yerleştirilerek kurguladığım gibi deneyimlenmesi de çok önemli.

VR, AR, gerçek zamanlı foto-gerçekçi render, 5G, yapay zeka gibi araçlar oldukça hızlı bir şekilde evriliyorlar. Örneğin, sadece birkaç kelime yazarak bir yapay zekaya istediğimiz stilde bir imaj ürettirebiliyoruz ya da milyarlarca poligondan oluşan 3D bir şehrin içinde gerçek zamanlı olarak gezebiliyoruz. Sence bu araçlar/teknolojiler hayatımızı nasıl etkileyecek? Bir sanatçı bu değişime nasıl adapte olmalı, ya da şöyle soralım, adapte olmak zorunda mı?

Ben daha çok bu değişim sürecinde önüme gelen yeniliklerin, benim yaratım pratiğimde bana nasıl ve ne şekilde katkıları olabileceğine bakıyorum. Şahsen yeni medya pratiklerine bahsettiğimiz değişimi öngörerek başladım ve bu beni heyecanlandıran noktalardan biriydi. Fakat bir yandan da değişimlerin bu kadar hızlı olacağını düşünmüyordum.

Bir yeni medya sanatçısının en önemli pratiklerinden biri araştırmadır. Yenilikleri takip etmesi gerekir. Bir taraftan da bu yenilikleri çok iyi eleyip yaratım sürecinde ona en verimli ve en etkili olacakları seçmesi gerekir. Bu da işin bir parçası ve zamanla öğrenilen bir şey. Somut bir örnek vereyim: Bundan 10 yıl önce yarattığım kompleks fraktal uzayları ekranda iki boyutlu olarak deneyimleyebiliyorduk. Şimdi ise aynı işleri VR teknolojisi sayesinde içine girerek 3 boyutlu sürükleyici deneyimler olarak yaşayabiliyoruz. Bu bize çok daha güçlü bir deneyimleme fırsatı veriyor.

Anumium Fractum, 360 VR Installation, 2018

Gelecek hayali kuranlar katı bir şekilde ikiye ayrılmış durumda; bir distopyada yaşadığımızı ve gittikçe daha kötüye evrildiğimizi düşünenler ve insanlığın teknoloji yardımıyla bir ütopyada yaşayacağını söyleyenler…  Sence teknolojik ilerleme sınıf ayrımını ortadan kaldıracak ya da daha geçişken bir hale getirebilecek mi?  Savaş, açlık, çevre felaketleri gibi sorunların üstesinden teknoloji ile gelmek mümkün mü? Dünya senin hayal ettiğin geleceğe ilerlerken sanata nasıl bir işlev yüklüyorsun?

Teknolojik ilerleme sınıf ayrımını daha geçişken hale getirebilecek bir çevre, zemin yaratabilecek bir potansiyele sahip olsa da insan doğasının buna izin vereceğinden emin değilim. Bu, daha uzun zamanda teknolojik ilerlemenin yanında paralel gelişmesi gereken kültürel bir evrimle gerçekleşebilir. Sanat tarafından baktığımızda internet, blok zincir gibi teknolojilerin somut bir geçişkenlikte, sınır ve engellerin kısmi erimesinde, farklı ekosistemlerin ve sınıfların birbiriyle etkileşiminde bir farklılık yarattığını gözlemliyoruz. Sanatın ulaşımı, dolaşımı, paylaşımı; sanatçıların farklı coğrafya ve sınıflarla etkileşimi, sanat eserinin alım-satımı ve sanatçının artık direkt alıcı ile etkileşimde olabilmesi vb. bu geçişkenliğin oluşturduğu sonuçlar.

Bize kısa dönem ve biraz daha ileriye dönük planlarından bahseder misin? Nelerle meşgulsün? Hangi projelerin hayalini kuruyorsun?

Ben uzun süreli, belki hiç bitmeyecek bir araştırma sürecinde üretim yapıyorum. Kullandığım dijital medyumlar, ürettiğim işin son formatları ya da deneyimlenme şekli değişebilir ama ana odaklandığım konu geometri. Bu araştırma sürecinin bundan sonra da devam edeceğini düşünüyorum. Önümüzdeki dönemde ürettiğim işleri biraz daha dışarıya dönük, daha çok kamusal alanlarda deneyimlenecek, bu tip alanlarda kendine yer bulabilecek şekilde kurguluyorum.

trans_form v1, Video Installation, 2021